Nhân dịp kỷ niệm 18 năm thành lập văn phòng Luật sư Nguyễn Đình, chủ nhiệm Đoàn luật sư Cao Bằng, chúng tôi đã có dịp gặp gỡ, trao đổi với các luật sư và  các bên  tham gia tố tụng về quá trình xây dựng phát triển Đội ngũ Luật sư, một nghề khá mới mẻ đối với một tỉnh miền núi nhưng đã có những hoạt động thiết thực, góp phần tôn vinh nền Dân chủ Pháp luật và bảo vệ lợi ích  chính đáng, hợp pháp của nhân dân.

          Tháng 4 năm 2005 thực hiện chủ trương cải cách Tư pháp, ông Nguyễn Đình - nguyên là cán bộ Toà án nhân dân tỉnh nghỉ hưu, đứng ra thành lập Văn phòng Luật sư  đầu tiên của tỉnh Cao Bằng (thay thế vai trò của Luật sư công vốn là cán bộ, viên chức hoạt động kiêm nhiệm từ năm 1993). Văn phòng ban đầu chỉ có 3 người. Trải qua 18 năm hoạt động đã tiếp nhận và bồi dưỡng tập sự được 9 luật sư, mỗi năm tham gia hàng trăm vụ án hình sự, dân sự, tranh chấp kinh tế, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý…

          Về vai trò của Luật sư. Luật sư là một nghề đặc biệt không thể thiếu trong đời sống dân chủ và pháp luật. Các Luật sư đều phải có thẻ Luật sư, đăng ký hành nghề trong một văn phòng Luật sư (hoặc công ty luật) có tư cách pháp nhân hoạt động độc lập, tuân theo quy định của pháp luật, có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi hợp pháp chính đáng của công dân. 

          Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành quy định: Bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình hoặc người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi thì bắt buộc phải có Luật sư tham gia bào chữa. Theo đại diện các cơ quan tố tụng cho biết: Nếu không có các văn phòng Luật sư tại địa phương, thì không thể hoàn thành tiến độ giải quyết các vụ án  bởi rất khó triệu tập được Luật sư ở Hà Nội hay các tỉnh khác tham gia các vụ án chỉ định, nếu có mời được thì chi phí cũng rất cao. Qua tìm hiểu những người đã từng thuê Luật sư tham gia bảo vệ quyền lợi của mình cho biết: Chi phí cho luật sư Cao Bằng chỉ bằng 1/3 so với mời luật sư ở Hà Nội hay  ngoại tỉnh, bởi giá thuê luật sư thường là do thoả thuận, trong đó tính cả chi phi đi lại, ăn nghỉ, vụ việc càng kéo dài thì chi phí càng cao, đặc biệt là các vụ việc dân sự tranh chấp đất đai.  

         Về trình độ chuyên môn. Đội ngũ Luật sư Cao Bằng hiện nay đều đã kinh qua đào tạo chính quy,  đa số là cán bộ các cơ quan tố tụng  nghỉ hưu, trình độ đào tạo, kiến thức pháp luật, kinh nghiệm nghề nghiệp có thể nói là không thua kém mặt bằng chung của cả nước. Ngoài trách nhiệm và quyền lợi, còn có sự

gần gũi về tình nghĩa quê hương,  am hiểu tiếng nói và phong tục tập quán, dễ  cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau.

         Bà  L.T.T (76 tuổi)  ở Quốc Phong- Quảng Uyên cho biết: Vụ tranh chấp đất đai của bà phát sinh từ năm 2005, nhờ  sự tận tình  giúp đỡ  tìm tòi chứng cứ  của Văn phòng Luật sư Nguyễn Đình. Năm 2016, Toà án đã xử trả lại nguyên trạng quyền sử dụng đất cho bà, năm 2018 chính quyền ra quyết định thi hành. Sau 13 năm, đất lại trở về với chủ, cả nhà bà như sống lại với niềm tin vào sự công bằng và lẽ phải.

         Năm 2019, vợ chồng anh P.T.L – P.M.D dân tộc Dao ở Xã Huy Giáp huyện Bảo Lạc bị người khác vu khống vận chuyển cây thuốc phiện và bị cơ quan chức năng bắt giữ. Thấy quá oan ức, vợ chồng anh khăn gói ra thành phố tìm Luật sư. Qua nghiên cứu hồ sơ, sự thật dần được làm sáng tỏ. Cơ quan chức năng  phải đình chỉ vụ án, huỷ quyết định khởi tố, chấp nhận bồi thường  cho gia đình anh.

         Ông N.T.H  ở  xã Đại Đồng, huyện Tràng Định (Lạng Sơn) có hai con trai   bị bắt vì vận chuyển 8 vạn tiền Trung Quốc về Việt Nam và bị buộc tội buôn bán ma tuý. Người anh một mực kêu oan. Gặp ông tôi hỏi: Sao không tìm Luật sư  Lạng Sơn gần hơn, mà lại lên Cao Bằng. Ông trả lời thẳng thắn: Người ta bảo tôi là án ma tuý khó lắm, ít ai muốn làm, việc này cần phải tìm người có tâm và đáng tin cậy, nên tôi đã tìm đến Luật sư Nguyễn Đình…Rồi ông đã 7 lần lặn lội bằng xe máy  đi về Lạng Sơn tìm gặp vật chứng, nhân chứng người bán trâu, mua trâu …(số tiền đó thực chất là tiền buôn trâu). Với những bằng chứng xác thực, cơ quan chức năng đã phải thay đổi tội danh từ Buôn bán ma tuý (với khung hình phạt cao nhất là chung thân, tử hình) sang tội Vận chuyển tiền tệ qua biên giới với mức án 2 năm tù. Giải toả được mối nguy cơ mất con, gia đình ông rất cảm phục và biết ơn tấm lòng nhiệt tình, tận tụy của Luật sư…

          Trải qua 18 năm hoạt động, tham gia giải quyết hơn 1000 vụ việc, hàng trăm vụ án chỉ định theo cầu của cơ quan tố tụng , góp phần phát hiện nhiều vụ việc oan sai, phạm vi ảnh hưởng dần vươn sang cả các tỉnh lân cận. Văn phòng Luật sư Nguyễn Đình đã được Bộ Tư  Pháp, Liên đoàn Luật sư Việt Nam và Uỷ ban nhân dân tỉnh trao tặng  9 bằng khen, điều đó cũng phần nào nói lên uy tín và năng lực hoạt động của Luật Sư Cao Bằng.

           Nhu cầu và sự phát triển của Luật sư

           Tại Quyết định số 1072/QĐ- TTg ngày 05/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ về chiến lược phát triển nghề Luật sư Việt Nam thì đến năm 2020 bình quân cả nước có 1 Luật sư /4.500 dân. Thực hiện chiến lược này, ngày 02/7/2013,  Uỷ ban nhân dân tỉnh Cao Bằng đã ban hành  Quyết định số 914 QĐ/ UBND về Kế hoạch phát triển nghề Luật sư, phấn đấu đến năm 2020  Cao Bằng có khoảng 30 Luật sư. Đến nay Dân số Cao Bằng  đã đạt trên 54 vạn người và 21 Luật sư (tỷ lệ 1 Luật sư / 27. 000 dân). Để có thể  đạt gần mục tiêu chung của cả nước và cả của tỉnh, chúng ta còn phải phấn đấu rất nhiều. 

Luật sư Nguyễn Đình- Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Cao Bằng trao thẻ luật sư cho các luật sư.

   Kinh tế xã hội phát triển và hội nhập, đời sống dân chủ và pháp luật   ngày càng mở rộng  thì nhu cầu Luật sư ngày càng tăng. Nhưng Luật sư là một nghề đặc thù. Quy trình đào tạo cũng mất nhiều thời gian. Học xong đại học chuyên ngành luật phải học thêm ít nhất là một năm để lấy chứng chỉ Luật sư, một năm tập sự, học việc  ở văn phòng  luật sư, thêm 3-4 năm nữa thực hành mới có thể tạo lập được danh tiếng . Ngoài trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp còn phải có tố chất nhất định (như khả năng quan sát, đánh giá tổng hợp, phân tích, lập luận, hùng  biện).  Thực tế trong hoạt động tố tụng, vai trò của Luật sư có lúc, có nơi cũng chưa thực sự  được coi trọng , dẫn đến tâm lý e ngại không  tha thiết với nghề,  không dám dấn thân vì nghề. Trong số 21 Luật sư Cao Bằng  hiện nay chỉ có 3 luật sư trẻ, còn lại là cán bộ nghỉ hưu. Trên địa bàn tỉnh có 12 văn phòng Luật sư, tất cả đều tập trung ở Thành phố (chỉ có một chi nhánh ở Bảo Lạc). Nhân dân ở vùng sâu vùng xa, nơi cần được tư vấn pháp luật nhất thì lại ít biết về vai trò hoạt động của luật sư và không có điều kiện tiếp cận dịch vụ luật sư.

          Mặc dù phát triển chưa nhiều, nhưng hoạt động Luật sư ở Cao Bằng đã  có dấu hiệu của  sự cạnh tranh. Ở một số thị trấn, thị tứ, nơi tập trung đông dân cư đã xuất hiện những tờ thông báo, quảng bá in dòng chữ: “Luật sư 24 giờ. Tư vấn các loại án hình sự, dân sự, tranh chấp đất đai, hôn nhân gia đình… bên dưới ghi số điện thoại’’. Tôi đã có lần thử gọi cho số điện thoại đó nhưng chỉ sau vài câu trao đổi thăm dò, bên kia đã vội cúp máy. Theo nguyên tắc hành nghề Luật sư cần phải đăng ký công khai họ tên, địa chỉ, văn phòng Luật sư rõ ràng. Thiết  nghĩ  các cơ quan quản lý và bà con nhân dân cần phải cảnh giác với loại “Quảng cáo dán tường’’ này.

          Cùng với cả nước, Cao Bằng đã sớm có chương trình kế hoạch và chính sách hỗ trợ phát triển Luật sư. Hy vọng với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp các ngành,  đội ngũ Luật sư Cao Bằng  sẽ phát triển “Đúng tâm, đúng tầm” để đáp ứng nhu cầu xã hội và nguyện vọng của các tầng lớp Nhân dân.   

                                                                                                                                                                       Lã Vinh